برنامه ریزی مواد و قطعات [MRP] چیست؟

آنچه در این مطلب خواهید خواند

• تعریف MRP
• اهداف سیستم برنامه ریزی مواد
• حلقه بسته MRP
• ساختار محصول (Bill of Material)
• مدلسازی نمونه ای از مسائل برنامه ریزی ادغامی

تعریف MRP

برنامه ریزی احتیاجات مواد (MRP یا Material Requirement Planning) یک روش مدیریت و برنامه ریزی منابع در فرآیند تولید و تأمین محصولات است.

این سیستم بر اساس تقاضا و نیازهای مشتریان، اطلاعات مرتبط با مواد مورد نیاز، تعداد، زمان تولید و سایر عوامل مرتبط را مدیریت می‌کند

آشنایی با نرم افزار MRP سایان

تعریف دوم:

برنامه ریزی احتیاجات مواد پایه زمان بندی برای تولید یا خرید قطعات یا زیر مونتاژهای محصول است که براساس MPS و یکسری ورودی ها مثل Lead Time، وضعیت موجودی ها، ساختار محصول (BOM) و سایر سیاست های سفارش دهی به منظور تامین کردن ریز مونتاژهای محصول انجام می شود.

اساس برنامه ریزی مواد (MRP) بر این استوار است که معمولا محصولات نهایی سازمان ها که در مراحل بالاتر برنامه ریزی شده اند، خود برای تولید، به تعدادی قطعات یا زیر مونتاژها نیاز دارند.

در این حالت با توجه به برنامه ریزی سطح بالاتر نیازی به محاسبه مجدد تقاضا برای این قطعات نیست.

اهداف سیستم برنامه ریزی مواد

• کاهش زمان تولید و تحویل کالا
• برآورد زمان واقعی تحویل کالا
• افزایش بازدهی تولید
• کاهش میزان موجودی انبار

حلقه بسته MRP

حلقه بسته MRP (برنامه ریزی منابع تولید) سیستمی است که سازمان ها و شرکت ها برای برنامه ریزی تولید و کنترل موجودی از آن استفاده می کنند.

به تعریفی دیگر سیستمی است که با ارائه فیدبک های اطلاعاتی به کنترل، تعدیل و تنظیم اهداف تولید کمک می کند. در واقع این سیستم ها نقشه ها و اهداف تامین و خرید مواد اولیه را با برنامه کلان تولید (MPS) هماهنگ می کنند.

در حال حاضر سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی (ERP) و MRP II جایگزین سیستم های حلقه بسته MRP شده اند.

ساختار محصول (Bill of Material)

ساختار محصول (BOM)، لیستی که شامل کلیه اقلام مورد نیاز برای تولید یک محصول نهایی نیاز است. که کلیه مونتاژها و زیر مونتاژها را نیز نشان می دهد. این لیست اغلب اوقات بصورت سلسه مراتبی نشان داده می شود. مسیرهای این درخت، زیر مونتاژهای لازم برای تولید قطعات در سطوح بالاتر را نشان می دهد. همچنین مسیر مونتاژ قطعات برای رسیدن به محصول نهایی نیز نمایش داده می شود.

همچنین گاهی اوقات تعداد لازم از هر قطعه برای مونتاژ یک واحد محصول سطح بالاتر نیز در کنار نام قطعه نشان داده می شود.

در صورتی که BOM را بر روی یک تقویم با زمانهای سفارش دهی تلفیق کنیم به BOM فاز بندی شده دست می یابیم که زمان تولید یا سفارش هر قطعه را نشان می دهد.

هدف رشته صنایع اینست که بهینه سازی انجام دهد. بعنوان کارشناس برنامه ریزی تولید بایستی توانایی بهینه سازی را داشته باشید.

اگر قصد دارید بعنوان یک کارشناس برنامه ریزی حرفه ای فعالیت نمایید باید بر روی برنامه های لینگو (Lingo) یا گمز (GAMS) تخصص لازم را به دست آورید.

مدل سازی نمونه ای از مسائل برنامه ریزی ادغامی

بیشتر بخوانید: تفاوت ERP و MRP

به دو دلیل امکان مدل سازی در اکسل وجود ندارد:

• تعداد متغیرهای بالا: چرا که کار بسیار وقت گیری است حتی سخت و نشدنی است. چه بسا حتی در نرم افزارهای تخصصی حل مدل های ریاضی شاید امکان پذیر نباشد چه برسد به نرم افزار اکسل.

• وجود فرض های مدل که مدل سازی را محدود می سازند. در این نوع برنامه ریزی ما یکسری تعریف ها و محاسبات داشتیم.

بعنوان مثال تعریف می کردیم که میزان تولید زمانی که نوع سیاست این باشه یک فرمولی داشت. این فرض ها را باید در مدل آورده که حل آنها بیشتر با ابزارهای MATLAB، لینگو و گمز و سایر نرم افزارهای برنامه ریزی ریاضی انجام می شود.

روش های حل برنامه ریزی ادغامی بسیار زیادند مثل ترسیمی، میانگین متحرک، جدول برنامه ریزی.

مدل سازی رو باید به نحوی انجام دهیم که هزینه های تولید و سایر هزینه ها نظیر هزینه کمبود، استخدام، اخراج و... در هزینه توتال کمینه یا مینیموم بشود.