سختی کار چیست؟ (فرمول محاسبه سختی کار)

آنچه در این مطلب خواهید خواند:

• تعریف سختی کار
• لیست مشاغل سخت و زیان‌آور
• قوانین مربوط به مشاغل سخت
• ساعت کاری
• اضافه‌کاری
• حق بیمه برای کارگران
• مرخصی
• سختی کار چگونه محاسبه می شود؟

این مقاله به بررسی مفهوم سختی کار و قوانین مرتبط با آن در محیط کار می‌پردازد. سختی کار به مشاغلی اطلاق می‌شود که کارکنان در آنها با عوامل خطرناک فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و محیطی مواجه هستند و در معرض آسیب‌های جسمی و روحی بیشتری قرار دارند. آشنایی با این قوانین می‌تواند برای کارفرمایان و کارکنان حائز اهمیت باشد.

آشنایی با نرم افزار حقوق و دستمزد سایان

تعریف سختی کار

سختی کار برای مشاغل دشوار و پرخطر اعمال می‌شود. این مشاغل شامل آن‌هایی است که دارای عوامل فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و محیطی خطرناک و غیراستاندارد هستند. فعالیت در این مشاغل، کارکنان را در معرض خطرات بیشتری نسبت به شرایط عادی قرار می‌دهد. برای چنین مشاغلی، مفهوم سختی کار تعریف می‌شود. در ادامه به برخی از این مشاغل اشاره خواهیم کرد.

لازم به ذکر است برخی مشاغل به‌طور ذاتی سخت و طاقت‌فرسا هستند، اما با اجرای تدابیر ایمنی مناسب می‌توان از قرار دادن آنها در دسته مشاغل زیان‌آور اجتناب کرد. تصمیم‌گیری در مورد اعمال یا عدم اعمال قوانین سختی کار و میزان بهره‌مندی از آن بر عهده کمیته قانون‌گذاری خواهد بود.

لیست مشاغل سخت و زیان‌آور

گروه الف: مشاغل گروه الف با وجود ماهیت سخت و زیان‌آور، می‌تواند با اجرای تدابیر ایمنی و بهداشتی، به طور کامل یا تا حدی سختی آنها کاهش یابد.

گروه ب: مشاغل سخت و زیان‌آور این گروه حتی با اجرای اقدامات ایمنی، بهداشتی و فنی همچنان سخت و زیان‌آور خواهند بود. این اقدامات فقط ممکن است اندکی از میزان سختی و زیان‌آوری شغل بکاهد.

می‌توان به طور کلی بدون توجه به گروه‌های مختلف، به برخی از مشاغل سخت و زیان‌آور اشاره کرد:

• فعالیت در معادن
• کار در مخازن بسته (جوشکاری)
• فعالیت در نزدیکی کوره‌های ذوب
• کار در ارتفاعات
• فعالیت روی دکل‌های برق
• کار با مواد رادیواکتیو
• کار در محیط های دارای الودگی اسیدی و شیمیایی (کوره های آبکاری، اتاق رنگ خودروسازی ها)
• فعالیت در محیط‌های خاص مانند زندان‌ها و مراکز روان‌درمانی
• آتش‌نشانی
• مشاغل مرتبط با پزشکی نظیر هوشبری، اورژانس و...
• خبرنگاری
• کار در محیط های با آلودگی صوتی بالا
• و...

هیچ معیار مشخصی برای تعیین اینکه چگونه سختی کار یک شغل را تشخیص دهیم، وجود ندارد. تعیین اینکه یک شغل سخت و زیان‌آور است یا نه، توسط کمیته‌های تخصصی و پس از بررسی شرایط محیط کار و سوابق انجام می‌شود.

کارگر متقاضی باید درخواست خود را ثبت و به کمیته بدوی مشاغل سخت و زیان‌آور استانی ارسال کند. پس از بررسی درخواست و اظهارنظر کارشناس مربوطه، مشخص می‌شود که آیا به شغل متقاضی سختی کار تعلق می‌گیرد یا خیر.

قوانین مربوط به مشاغل سخت

طبق قوانین، افراد بیمه‌شده مشاغل سخت که 20 سال سابقه کار متوالی یا 25 سال سابقه کار به‌صورت غیرمتوالی داشته باشند، به طور کامل از حقوق مستمری برخوردار می‌شوند. این قانون در راستای حمایت از افرادی است که در مشاغل سخت فعالیت می‌کنند.

علاوه بر این، اگر کارکنان پیش از رسیدن به این مدت زمان به دلیل شرایط کاری دچار آسیب‌های روحی یا جسمی شوند، می‌توانند با تأیید کمیسیون پزشکی و بر اساس ماده 91 قانون تأمین اجتماعی از مزایای مستمری خود استفاده کنند. در این صورت، سن و سابقه کار مطرح نیست و تنها اثبات آسیب وارده مورد توجه قرار می‌گیرد.

بخشنامه مشاغل سخت و زیان‌آور تأمین اجتماعی نیز به مفاد قانون جدید بازنشستگی 7300 روز اشاره می‌کند. براساس این قانون، کارگران مشاغل سخت پس از 7300 روز کار و پرداخت بیمه می‌توانند بازنشسته شوند. این قانون تأثیر مثبتی بر تسریع روند اشتغال‌زایی دارد.

1. مقررات ساعت کاری

برای کاهش آسیب‌های وارده به کارکنان در مشاغل سخت، ساعات کاری نباید از 6 ساعت در روز فراتر رود. همچنین در مجموع نباید بیش از 36 ساعت در هفته باشد. برای برخی مشاغل که ساعات کاری آنها از 8 ساعت در روز یا 44 ساعت در هفته تجاوز می‌کند، مجموع ساعات کاری در دوره چهار هفته‌ای نباید بیش از 176 ساعت شود. نقض این قانون به عنوان یک تخلف در نظر گرفته می‌شود.

2. مقررات اضافه کاری

یکی از نگرانی‌های شاغلان در مشاغل سخت، مربوط به قانون اضافه‌کاری است. بر اساس ماده 61 قانون مشاغل سخت، انجام اضافه‌کاری در این مشاغل به طور کامل ممنوع بوده و اعمال آن خلاف قانون است.

3. مقررات حق بیمه برای کارگران

کارکنان به ازای هر یک سال کار و پرداخت حق بیمه، مستحق دریافت سابقه بیمه به مدت یک سال و نیم هستند. به عبارت دیگر، اگر کارگری ۱۰ سال در مشاغل سخت فعالیت داشته باشد، سوابق او به عنوان ۱۵ سال محاسبه خواهد شد و کارفرمایان باید این سوابق را برای کارکنان ثبت کنند.

4. مقررات مرخصی

طبق ماده 65 قانون کار، کارگرانی که در مشاغل سخت و زیان‌آور مشغول به کار هستند، سالانه 5 هفته مرخصی دریافت می‌کنند. این مرخصی معمولاً در دو دوره شش‌ماهه قابل استفاده است.

بیشتر بخوانید: جدول مرخصی کارگران و انواع آن

سختی کار چگونه محاسبه می شود؟

روش محاسبه سختی کار دارای تعریف مشخصی است و بنابراین برای آن یک فرمول خاص در نظر گرفته شده است که به فاکتورهای متفاوتی توجه می‌شود. برای محاسبه میزان سختی کار، به فرمول زیر توجه کنید:

فرمول محاسبه سختی کار

(۴٪ از مبلغ حق بیمه آخرین دستمزد مشمول حق بیمه × تعداد ماه‌ها) + (۴٪ از مستمری محاسبه شده × مدت سابقه در مشاغل سخت و زیان‌آور تا تاریخ ۱۴/۰۷/۱۳۸۰)

استفاده از نرم‌ افزار حسابداری حقوق و دستمزد، راهی ساده برای رفع هرگونه نگرانی در مورد محاسبه حقوق و مزایای کارکنان در مشاغل سخت است. برای اطلاعات بیشتر اینجا کلیک کنید.